اختلال هول (پانیک) و بازار هراسی (آگورافوبیا)

اختلال هول (پانیک)و بازار هراسی (آگورافوبیا)

حمله حاد شدید اضطراب همراه با احساس مرگ قریب الوقوع را اختلال هول (پانیک)می ‏نامند. مشخصه اختلال پانیک، حملات و دوره‏ های مجزای ترس شدید هستند و فراوانی بروز آنها از چند حمله در یک روز تا صرفاً تعداد انگشت ‏شماری حمله در یک سال فرق می‏کند. اختلال هول با تعدادی اختلالات دیگر و به خصوص بازار هراسی (آگورافوبیا)، همراه است. بازار هراسی عبارت است از ترس از تنها بودن در اماکن عمومی (مثل فروشگاه‏های بزرگ)به ویژه اماکنی است که در صورت عارض شدن حمله پانیک بر فرد خروج سریع از آنها دشوار است.

بازار هراسی ای بسا ناتوان کننده ‏ترین فوبیا باشد، چون می‏تواند به نحو چشمگیری توانایی فرد را برای کار کردن در موقعیت‏های اجتماعی و شغلی بیرون از منزل مختل کند. در ایالات متحد اکثر پژوهشگرانی که در زمینه اختلال هول کار می‏کنند، معتقدند که بازار هراسی تقریباً همیشه عارضه ‏ای از اختلال هول در بیمار است. به عبارت دیگر، به نظر می‏رسد که بازار هراسی را ترس بیمار از وقوع حمله پانیک در مکانی عمومی که گریختن از آن دشوار است، ایجاد می‏کند. پژوهشگران کشورهای دیگر و نیز برخی از پژوهشگران و بالینگران ایالات متحد این نظریه را قبول ندارند. با این حال در DSM-IV-TR باز هم اختلال هول است که اختلال غالب در این زوج بیماری تلقی شده است.

در DSM-IV-TR این تشخیص‏ها ذکر شده است: اختلال هول با و بدون بازار هراسی و نیز بازار هراسی بدون اختلال هول. حمله پانیک در انواع و اقسام اختلالات روانی (مثل اختلالات افسردگی)و بیماری‏های طبی (نظیر ترک مواد یا مسمومیت با مواد)نیز می‏تواند روی دهد؛ پس به صرف وقوع حمله پانیک نمی‏شود تشخیص اختلال پانیک را مطرح کرد.

تاریخچه

مفهوم اختلال پانیک شاید از مفهوم سندرم قلب تحریک ‏پذیر ریشه گرفته باشد که دکتر «جاکوب مِندِس داکوستا» (1833 1900)در میان سربازان جنگ داخلی آمریکا دیده بود. سندرم داکوستا عبارت بود از تعداد زیادی علات روانی و جسمی که امروزه در شمار ملاک‏های تشخیصی اختلال پانیک قرار گرفته است. «زیگموند فروید» در 1895 مفهوم روان‏نژندی اضطرابی را مطرح کرد که شامل علایم حاد و مزمن روانی و جسمی بود. روان‏نژندی حاد اضطرابی،‏ در اصطلاح «فروید» شبیه اختلال پانیک به تعریف DSM-IV-TR است. فروید در واقع نخسیتن کسی است که ارتباط میان حمله‏های پانیک و بازار هراسی را دریافته است. اصطلاح بازار هراسی (agoraphobia)را در 1871 برای حالتی وضع کردند که در آن به نظر می‏رسید بیمار از پا نهادن به اماکن عمومی بدون همراهی دوستان یا بستگانش می‏ترسد. این کلمه از دو جزء یونانی اگورا و فوبیا حاصل شده است و ترس از بازارگاه معنا می‏دهد.

همه ‏گیر شناسی

در مطالعات همه ‏گیر شناسی شیوع مادام العمر اختلال پانیک (هول)را یک تا چهار درصد شیوع شش ماهه آن 0.5 تا 1 درصد و شیوع مادام العمر حمله ‏های هول را سه تا پنج و شش دهم درصد گزارش کرده‏اند. زن‏ها دو تا سه برابر بیشتر از مردها ممکن است مبتلا شوند که البته تشخیص کمتر از واقع اختلال پانیک در مردان نیز ممکن است در این عدم تساوی نقشی داشته باشد. اسپانیایی‏تبارها، سفیدپوست‏ها، و سیاه‏پوست‏ها تفاوت چندانی از این نظر ندارند. تنها عامل اجتماعی که در پیدایش اختلال پانیک دخیل دانسته شده، طلاق یا جدایی اندکی پیش از شروع اختلال است. اختلال پانیک بیش از همه در جوانان روی می‏دهد، به طوری که میانگین سنی تظاهر آن حدود بیست و پنج سالگی است؛ البته هم اختلال پانیک و هم بازار هراسی در هر سنی ممکن است پیدا شود. گزارش شده که اختلال پانیک در کودکان و نوجوانان هم روی می‏دهد و احتمالاً در آنها کمتر از واقع تشخیص داده می‏شود.

در مورد شیوع مادام العمر بازار هراسی اختلاف نظر بیشتری وجود دارد و در مطالعات مختلف ارقام 2 تا 6 درصد گزارش شده است. شیوع طول عمر عامل عمده‏ای که موجب این وسعت طیف تخمین‏ها شده است، عدم توافق بر روی رابطه بازار هراسی و اختلال پانیک بوده است. از بررسی بازار هراسی در مراکز روانپزشکی گزارش شده که لااقل سه چهارم افراد مبتلا به آن، اختلال پانیک نیز دارند، اما از بررسی بازار هراسی در نمونه‏های برگرفته از اجتماع معلوم شده که تعداد زیادی از این بیماران یعنی نیمی از آنان بازار هراسی بدون اختلال پانیک داشته‏اند. دلایل تفاوتی که در یافته‏های مذکور دیده می‏شود، معلوم نیست، اما شاید باز هم به خاطر تفاوت روش‏های تحقیق باشد. بازار هراسی در خیلی از موارد به دنبال واقعه‏ای آسیب‏زا (تروماتیک)شروع می‏شود.

بیماری‏های همراه

نود و یک درصد از بیماران دچار اختلال پانیک و هشتاد و چهار درصد از مبتلایان بازار هراسی لااقل به یک اختلال روانی دیگر نیز دچارند.

طبقDSM-IV-TR، ده الی پانزده درصد افراد مبتلا به اختلال پانیک، همزمان به اختلال افسردگی اساسی نیز مبتلا هستند. تقریباً یک سوم افراد مبتلا به هر دوی این اختلالات، قبل از شروع اختلال پانیک به اختلال افسردگی اساسی دچار بوده‏اند؛ و حدود دو سوم آنها در حین یا پس از شروع افسردگی اساسی، ابتدا اختلال پانیک را تجربه می‏کنند.

اختلالات اضطرابی نیز در مبتلایان به اختلال پانیک و بازار هراسی شایع هستند. 15 تا 30 درصد افراد مبتلا به اختلال پانیک به جمعیت هراسی هم دچارند، 2 تا 20 درصد آنها هراس اختصاصی دارند، 15 تا 30 درصد اختلال اضطراب فراگیر دارند، 2 تا 10 درصد این بیماران به اختلال استرس پس از سانحه مبتلا هستند، و تا 30% آنها از اختلال وسواسی جبری نیز رنج می‏برند. سایر بیماری‏های شایع همراه عبارتند از خود بیمارانگاری، اختلالات شخصیت، و اختلالات مرتبط با مواد.

سبب‏ شناسی: عوامل زیستی، عوامل وراثتی، عوامل روانی اجتماعی